مزایا و معایب چاپ روی پارچه چیست؟

اواخر قرن ۲۰ و اوایل قرن بیست‌ویکم، شروع یک انقلاب در تکنولوژی چاپ پارچه بود که باعث به‌وجود آمدن تکنیک‌هایی جدید و مدرن در این صنعت شد. با وجود این‌که روش‌های جدید چاپ پارچه، مزایا و ویژگی‌های مثبت بسیاری دارند، اما معایبی هم وجود دارند که پیش از هر کاری باید آن‌ها را در نظر گرفت. روش‌های چاپ روی پارچه، انواع مختلفی دارند و هرکدام، بسته به آنچه که مشتری می‌خواهد، از مزایا و معایب خاص خودشان برخوردار شده‌اند.

تکنیک‌های چاپ روی پارچه (مخصوصاً تکنیک چاپ دیجیتال) معمولاً برای صنعت نساجی، مد، طراحی پوشاک، آرم و علائم سازمانی، بنرها، پرچم‌ها و غیره استفاده می‌شوند.  در این مقاله به سراغ بررسی مزایا و معایب چاپ روی پارچه با توجه به تکنیک‌های حرفه‌ای موجود در این صنعت رفته‌ایم. اگر شما هم جزو تولیدی‌های پوشاک و البسه هستید و یا قصد دارید، پروژه‌ای مرتبط با چاپ پارچه را شروع کنید، نکات گردآوری‌شده در این مقاله از گروه فنی تجهیزات چاپ روی پارچه پایارچاپ را از دست ندهید.

آشنایی با انواع تکنیک‌های چاپ روی پارچه در یک نگاه

کاربردی‌ترین و البته محبوب‌ترین روش‌های چاپ روی پارچه در دنیای امروز، 3 تکنیک چاپ اسکرین یا سیلک (Screen Printing)، چاپ دیجیتال (Digital printing) و چاپ سابلیمیشن (Sublimation) هستند.

چاپ اسکرین، یک روش چاپ روی پارچه از نوع آنالوگ (Analog) است که سابقه تاریخی دارد و مختص سال‌های اخیر نیست. در جریان تکنیک چاپ اسکرین، لایه‌های رنگ و یا جوهر را روی یک صفحه قرار می‌دهند و با فشار دادن آن‌ها نقش و یا طرح مورد نظر را روی الیاف پارچه چاپ می‌کنند. به صفحه‌ای که برای چاپ پارچه در روش اسکرین استفاده می‌شود، شابلون یا استنسیل (Stencil) هم گفته می‌شود.

در گذشته، استفاده از روش اسکرین برای چاپ روی پارچه به‌دلیل هزینه پایین و کاربردی بودن، مرسوم بود. اکنون با اضافه شدن روش‌های جدید چاپ روی پارچه، روش اسکرین جای خود را به روش‌های مدرن‌تر مثل چاپ دیجیتال داده، اما هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر، از روش‌های چاپ روتاری (Routary) و چاپ کامپیوتری (Computer printing) هم استفاده می‌شود و تولیدی‌ها تلاش می‌کنند تا بهترین کیفیت را با پایین‌ترین هزینه چاپ به ارمغان بیاورند.

در حال حاضر، 6 تکنیک کاربردی برای چاپ کردن انواع تصویر، طرح و آرم روی پارچه استفاده می‌شوند که عبارتند از:

• چاپ مستقیم (DGT)
• چاپ سیلک یا اسکرین (Screen printing or Silk printing)
• سابلیمیشن (Sublimation)
• چاپ پیگمنت (Pigment printing)
• چاپ ری‌اکتیو (Reactive Printing)
• چاپ دیجیتال (Digital Printing)

مزایا و معایب چاپ روی پارچه در تکنیک اسکرین

مزایا	معایب
مقرون‌به‌صرفه برای اجرای طرح‌ها و تصاویر در پروژه‌های بزرگ	نامناسب برای چاپ چندین رنگ مختلف روی پارچه
اجرای تمیز و دقیق تصاویر روی الیاف پارچه	قابل اجرا فقط برای تصاویر و طرح‌های ساده
نفوذ رنگ و یا جوهر در پارچه	دارای فرایند پیچیده و نیازمند زمان نسبتاً طولانی برای راه‌اندازی چاپگر
حفظ رنگ روی پارچه	عدم سازگاری با محیط زیست
ماندگاری بالا	گران‌قیمت بودن برای طرح‌های معدود و پروژه‌های کوچک

آیا می‌دانستید که چاپ سیلک یا اسکرین، یکی از تکنیک‌های اولیه برای چاپ پارچه است که قدمت آن به دوره سلسله سونگ (Song) در چین (حد فاصل سال‌های 960 تا 1279 پس از میلاد) مربوط می‌شود؟ این تکنیک، در اصل شامل استفاده از یک شابلون است که روی صفحه‌ای متخلخل یا سوراخ‌دار کشیده می‌شود. در روش امروزی، معمولاً از یک چاپگر جوهرافشان برای انتقال مستقیم رنگ به سطح پارچه استفاده می‌شود.

مزایا و معایب تکنیک چاپ مستقیم (DGT)

مزایا	معایب
مناسب برای چاپ‌های تکی و تولیدات بزرگ	گران‌قیمت برای اجرای طرح‌های خیلی بزرگ و صنعتی
قابلیت چاپ باکیفیت طرح و تصویر روی پنبه، نایلون، ابریشم و غیره	محدودیت در قرار دادن طرح‌ها و تصاویر روی پارچه
امکان انتخاب طیف‌های مختلف رنگ و جوهر	برخورداری از جوهرها و رنگ‌های ضعیف
امکان سفارشی کردن طرح‌ها با توجه به انواع اشکال هندسی	عدم یکسان بودن کیفیت چاپ در نمونه‌های چاپ‌شده

مزایا و معایب استفاده از روش سابلیمیشن در چاپ پارچه

10 مزیت مهم روش Sublimation:

• راه‌اندازی آسان ماشین‌های چاپ در این روش
• برخورداری از پالت‌های رنگ در طیف‌های نامحدود
• عدم نیاز به جداسازی رنگ‌ها در این روش
• بسیار مناسب برای اجراهای کوچک (مثل چاپ روی نمونه‌های تکی و یا کوچک)
• کیفیت بالای چاپ، در حدی که هیچ تفاوتی در تصویر چاپ‌شده و الیاف پارچه دیده نشود
• امکان اجرای دقیق طرح‌ها و تصاویر
• امکان استفاده از روش‌های فرعی مثل چاپ نیمه‌اسکرین (half-screen) برای دست‌یابی به رنگ‌های پیوسته در چاپ پارچه
• امکان چاپ 2 طرفه روی سطح پارچه
• عدم نیاز به کاغذ ترانسفر(transfer paper) و حذف یک مرحله اضافه از زنجیره تولیدی پوشاک
• دارای قابلیت چاپ روی لیوان، کفش، کیف، محصولات فلزی و شیشه‌ای و غیره به‌شرطی که با پایه‌های پلیمری پوشش داده شده باشند

5 مشکل اصلی در روش سابلیمیشن:

• افزایش هزینه اجرا با افزایش حجم تولید پارچه‌های مورد نظر برای چاپ
• قابل استفاده قط برای پارچه‌های پلی‌استر
• عدم کارایی برای پارچه‌هایی که دارای سطح خراشیده و پاره هستند
• پارچه چاپ‌شده را باید پس از چاپ، در فضای باز قرار داد
• رنگ‌های چاپ‌شده چندان روشن و شفاف نیستند

سابلیمیشن، یکی از مدرن‌ترین تکنیک‌های چاپ روی پارچه محسوب می‌شود. در این تکنیک، از حرارت و فشار برای تبدیل رنگ‌ها به گاز (فرایند تصعید) برای چاپ استفاده می‌شود. پس‌ازاین‌که گاز به سطح پارچه نفود می‌کند، رنگ اصلی به الیاف پلیمری متصل می‌شود و نهایتاً یک چاپ بسیار باکیفیت روی پارچه ایجاد می‌شود.

مزایا و معایب چاپ روی پارچه در تکنیک دیجیتال

حدود 12 ویژگی مثبت برای روش دیجیتال معرفی شده‌اند که عبارتند از:

1. پشتیبانی از طیف رنگی گسترده و تصاویر رنگارنگ
2. بهبود چرخه سفارشات نسبت به روش‌های سنتی
3. امکان ایده‌پردازی برای تکمیل و انجام سفارشات چاپ روی پارچه
4. هزینه پایین تولید نمونه برای جذب مشتری
5. امکان تصحیح طرح و تصویر چاپ‌شده
6. امکان چاپ طرح‌های هنری معروف با تمامی جزئیات
7. حذف معایب چاپ روی پارچه در روش‌های سنتی
8. مناسب برای تولید و چاپ در مقیاس‌های کوچک
9. سازگار با محیط‌زیست و عدم ایجاد آلودگی
10. سازگار با انواع پارچه‌ها با جنس‌های مختلف
11. عدم نیاز به در نظر گرفتن الگوهای خاص برای چاپ روی پارچه
12. امکان شخصی‌سازی طرح‌های رنگی در روش دیجیتال

به‌طور کلی، روش چاپ دیجیتال، 4 مزیت برجسته نسبت به روش‌های قدیمی دارد که عبارتند از:

4 مزیت اصلی	توضحیات
واکنش سریع	دستگاه چاپ دیجیتال، سریع‌ترین پاسخگویی را در حین چاپ طرح و تصویر روی پارچه دارد. این مسئله باعث می‌شود تا پروژه‌ها سریع‌تر انجام شوند و هزینه تولید هم کاهش پیا کند. برای بسیاری از مشتریان، هزینه‌های چاپ، سرعت چاپ، کیفیت و ماندگاری، از هر مولفه دیگری مهم‌تر هستند.
مقرون‌به‌صرفه	استفاده از دستگاه چاپ دیجیتال، بهترین چایگزین برای بسیاری از دستگاه‌ها مثل چاپ دایره‌ای و فلت اسکرین (flat screen) محسوب می‌شود. کاربرد این دستگاه به‌دلیل کاهش هزینه‌ها و مدت‌زمان چاپ است.
کیفیت بالا	چاپ دیجیتال، کیفیت به‌مراتب بالاتری نسبت به روش‌های سنتی (مثل روش چاپ سیلک) دارد. استفاده از تکنیک‌های نرم‌افزاری در روش چاپ دیجیتال باعث شده است تا خطا در چاپ پارچه به حداقل مقدار ممکن برسد و ماندگاری رنگ و جوهر افزایش پیدا کند.
کاربرد در انواع پروژه‌های چاپ پارچه	روش چاپ دیجیتال برای جداسازی رنگ‌ها در چاپ پارچه، استفاده از نسخه‌های خطی و حتی الکترونیکی مناسب است. این طیف گسترده از کاربردهای چاپ دیجیتال باعث شده‌اند تا روش‌های سنتی چاپ پارچه به حاشیه رانده شوند. فناوری چاپ دیجیتال و چاپ سنتی، 2 مکانیزم کاملاً متفاوت هستند. برای استفاده از دستگاه چاپ دیجیتال، نیاز به یک دوره اجرایی است و باید تمامی استانداردهای فنی را برای چاپ طرح و تصویر به‌کار گرفت.

ضمناً روش چاپ دیجیتال دارای 4 ایراد اساسی است که معمولاً برای مشتریان مشکل‌ساز می‌شوند. این معایب عبارتند از:

4 ایراد اصلی	توضحیات
سرعت پایین چاپ	طبیعی است که پروژه‌های تولیدی، هرچقر سریع‌تر آماده شوند، شرکت‌ها هم سریع‌تر به پول می‌رسند. یکی از مشکلات اساسی روش چاپ دیجیتال، سرعت پایین ماشین‌های چاپ آن است. در حال حاضر، سریع‌ترین دستگاه چاپگر دیجیتال، 150 متر مربع در ساعت است که در مقایسه با دستگاه‌های چاپ سنتی بسیار کُند محسوب می‌شود.
هزینه جوهر و رنگ	هزینه خرید جوهر برار چاپ به‌روش دیجیتال، در مقام مقایسه با سایر روش‌ها مثل پیگمنت و سیلک بسیار گران است. همچنین، هزینه چاپ در روش دیجیتال نسبت به روش‌های قدیمی هم بسیار بالاست و برای بسیاری از مشتریان نمی‌ارزد.
مشکل در ترکیب فناوری جدید و روش‌های سنتی	فناوری نوین چاپ دیجیتال همواره در حال آپدیت شدن و به‌روزرسانی است، اما هنوز نمی‌توان آن را با روش‌های سنتی چاپ پارچه ترکیب کرد. استفاده از دستگاه چاپ سنتی، یک تکنیک مرسوم در تولیدی‌ها و صنایع نساجی است و روش دیجیتال هنوز نتوانسته جایگزین آن شود.
دقت رنگ	روش دیجیتال، در مقایسه با چاپ سنتی از روش چاپ رنگی نقطه‌ای برخوردار شده است. به‌عبارت ساده‌تر، در روش دیجیتال، هر مجموعه‌ای از رنگ‌ها به‌صورت جداگانه باعث تولید خمیر رنگ می‌شوند و آن‌ها را می‌توان با سیستم تطبیق رنگ رایانه‌ای تنظیم کرد. یکی از روش‌های کامپیوتری چاپ دیجیتال، CMYK نام دارد و باعث تغییر کیفیت و دقت در رنگ‌های چاپی می‌شود.

مزایا و معایب چاپ روی پارچه در روش پیگمنت

آیا می‌دانستید که روش پیگمنت، بهترین روش چاپ برای انواع پارچه‌های الیافی است؟ روش چاپ پیگمنت، به‌دلیل سازگاری قابل توجهی که با انواع الیاف‌های پارچه‌ای دارد، امکان شست‌وشوی دقیق و با کیفیت را برای کاربران فراهم می‌کند. مزایا و معایب چاپ روی پارچه در روش پیگمنت عبارتند از:

مزایا:

• رنگ چاپ‌‌شده روی پارچه، روشن و زرق‌وبرق‌دار است
• در روش پیگمنت، رنگ چاپ‌شده دارای ثبات و ماندگاری بالاست
• باعث نرم شدن و شست‌و‌شوی عالی پارچه می‌شود
• باعث نفوذپذیری هوا در الیاف پارچه می‌شود و بافت یکنواخت الیاف را حفظ می‌کند

معایب:

• نواحی چاپ‌شده روی پارچه در بعضی از موارد، کمی زمخت و ضخیم می‌شوند
• اجرای آن برای پروژه‌های بزرگ چاپ روی پارچه به‌مراتب گران‌تر است

مزایا و معایب چاپ روی پارچه در روش ری‌اکتیو

یکی از محبوب‌ترین روش‌های چاپ روی پارچه، ری‌اکتیو است، چرا که امکان تمایز رنگ‌های مختلف در این تکنیک وجود دارد. رنگ‌های ری‌اکتیو، تنها رنگ‌هایی هستند که با الیاف پارچه، پیوند کووالانسی برقرار می‌کنند و به بخشی از آن تبدیل می‌شوند.

مهم‌ترین مزیت چاپ به‌روش Reactive، پیوندی است که جوهر با الیاف برقرار می‌کند و استحکام و ماندگاری طرح را افزایش می‌دهد. این اتفاق، به‌دلیل پیوندهای محکمی است که در سطح مولکولی رخ می‌دهد و به‌سختی شکسته می‌شود. این از بابت می‌توان مطمئن بود که طرح یا تصویر چاپ‌شده در برابر نور خورشید و شست‌وشو دوام دارد. به‌طور کلی، 4 مزیت مهم برای چاپ به‌روش ری‌اکتیو تعریف شده‌اند که عبارتند از:

• واکنش‌پذیری سریع با الیاف پارچه
• قابل چاپ از طریق فرایند ساده و کاملاً کارآمد
• مناسب برای رنگرزی محصولات پارچه‌ای با الیاف سلولزی
• امکان شست‌وشوی آسان پارچه پس از چاپ، بدون نگرانی در مورد پاک شدن رنگ

البته اگر بخواهیم به‌صورت کامل در مورد مزایا و معایب چاپ روی پارچه به‌روش Reactive، اشاره کنیم باید اشکالات آن را هم در نظر داشته باشیم. یکی از مهم‌ترین معایب این تکنیک چاپ، آسیب‌رساندن به محیط‌زیست است، چرا که رنگ‌های ری‌اکتیو اثرات منفی دارند. با این حال، تولیدکنندگان سرتاسر جهان سعی می‌کنند تا از منابع زیادی برای کاهش آسیب‌های چاپ به‌روش ری‌اکتیو استفاده کنند.

فرصت‌ها و چالش‌های چاپ روی پارچه

صنعت چاپ و تولیدی پوشاک، 2 حوزه بزرگ و مهم هستند که به یکدیگر گره خورده‌اند. همان‌طور که فرصت‌های بسیاری در صنعت چاپ روی پارچه وجود دارد، چالش‌ها و معایبی هم هستند که نمی‌توان آن‌ها در نظر نگرفت. مزایا و معایب چاپ روی پارچه، شامل موارد متعددی هستند که در این مقاله به‌تفکیک روش‌های چاپ به آن‌ها اشاره شد. از چالش‌های بزرگ صعنت چاپ روی پارچه، می‌توان به پیدا کردن نیروی کار ماهر و با استعداد، مقررات دولتی و همچنین هزینه‌های تولید اشاره کرد.

راستی نظر شما در مورد مزایا و معایب چاپ روی پارچه چیست؟ به‌نظر شما چه معایب و چالش‌های دیگری در این صنعت وجود دارند که ما در این مقاله به آن‌ها اشاره نکردیم؟ صنعت چاپ روی پارچه، چشم‌اندازی روشن و درخشان دارد و تولیدکنندگان تلاش می‌کنند تا با برطرف کردن چالش‌ها، فرصت‌های بیشتری را برای خلق سود بیشتر فراهم کنند.